İçerikler
Uluslararası Bankacılık Vize Notları – Bankacılık ülke ekonomisi için olmazsa olmazdır. Finans sektörünün neredeyse %86’sını oluşturan önemli bir sektördür. Arz fazlası olanların mevduatını kabul edip, talep edenlere veren kurumdur. Kredi şeklinde verir. Kredi dediğimiz şey mevduattır.
Uluslararası Bankacılık Vize Notları
- Mevduat toplayan,
- Kredi veren,
- Sanayi kuruluşlarına destek olan,
- İştiraklerde bulunan,
- Kişinin menkul kıymetlerini koruyan (altın vs.)
Tarihi gelişim: Kızıltapınak bilinen en eski bankadır. Bankacılık mantığına uygundur. Hammurabi yasalarında kuralları bulunmakta idi. Modern anlamda yani günümüz mantığıyla olan banka 1609 yılında amsterdam bankasıdır. Tam anlamıyla bankacılık 17.yy da. 19 yy da ise önemi artmıştır.
Türklerde fazla bankacılık gelişimi oluşmamıştır. Savaş ve askerlik o dönemde daha önemlidir. Kapalı bir ekonomik sistemi nedeniyle geride kalmıştır. Bankerler banka anlamında İstanbul Bankasını kurmuşlardır. Daha çok yabancı sermayesi iledir.
Türkiye Cumhuriyetinin oluşması ile daha çok önemli hale gelmiştir. İş bankası kurulur, Ziraat Bankasına ortak olunur ve MB kurulur. Yapı Kredi, Garanti bankası da kurulur.
2. dünya savaşında sonra uluslararası ticaret başlamıştır. Savaşarak değil ekonomik olarak güçlenmenin farkına varılmıştır. Ticaretin artmasıyla birlikte uluslararası bankacılık başlamıştır. Uluslararası bankacılık ticaretin olduğu yerde vardır. En önemli gelişme 1973 yılında petrol ihraç eden ülkelerin petrol fiyatını artırılmasıyla gerçekleşmiştir. Petrol satın alan ülkeler büyük sıkıntılar yaşamışlardır. Satan ülkeler ise yeni yollara başvurulur.
Uluslararası Bankacılık Hizmetleri: Gelişen ülkeler aynı zamanda da uluslararası bankacılıkta da gelişmiştir. (Londra, Tokyo, New York, Paris, Zürih, Cenevre, Amsterdam, Hong Kong gibi)
En önemli görevleri uluslararası yatırımlarda fon sağlamaktır.
Uluslararası Bankacılık İşlemleri
- Cari hesap, Risk sermayesi, Uluslararası fon transferi, altın-gümüş transferi, Uluslararası kiralama vb.
- Fon Transferi: Fon fazlası olanlardan fonu alıp talebi olanlara aktarılması.
- Mevduat Toplama ve Kredi Verme: İki ana kaynağı vardır. Biri kendi fonları diğeri mevduatlardır. Krediler ise işlemlerden sağlanan gelirin en önemli kısmını oluşturur.
- Döviz Ticareti: Yabancı paralar alıp satarak, aracılık yaparlar, arbitraj işlemi.
- Danışmanlık Hizmetleri: Uzmanlık isteyen konularda danışmanlık hizmeti verir.
- Yönetim Hizmetleri: Finansal yönetim tahminini, kontrolünü ve yönetimini yapar.
- Diğer Hizmetler: Underwriting(satış ve ihraç güvencesi), gerekli teknik düzenlemeler, factoring işlemleri…
Uluslararası Bankacılık Vize Notları | Bankacılık Örgütleri
- Uluslararası Bankacılık Departmanı: İletişim kuracak departman.
- Muhabir Bankacılığı: Farklı ülkedeki banka ile anlaşma sağlayan departman.
- Temsilcilik Büroları: Müşterilere ülke hakkında bilgi vermek, önerilerde bulunmak.
- Şube Bankaları: Yönetim ve işletme açısında kendi defterini tutsa da borç alacak olarak ana bankaya aitlerdir.
- Bağımlı Bankalar: Ayrı kimliğe sahip kuruluşlar olarak, ev sahibi ülkenin yasalarına göre faaliyet gösterirler.
- İlişkili Banka:
- Konsorsiyum Bankalar: Farklı ülkelere ait bağımsız olarak kurulan bankalarıdır.
Türk Bankacılık Sisteminin Dışa Açılması
1980 yılından sonra kapılarını dünyaya açmıştır. Yeterli dışa açılmamasının sebebi Türk parasının gerçek anlamda konvertibl olmaması, Türk ekonomisinin kısıtlı bir şekilde dışa açık olması, ekonomik istikrarsızlık, sermaye yetersizliği.
Kıyı Bankacılık (Off-Shore): Yasal kanunların uyulmadığı ülkelerde yapılan bankacılıktır. Paranın kaynağı sorulmayan ülkeler vardır. Çok uluslu şirketlere hizmet eder, vergi alınmıyor, sorgulanmıyor. Hizmetler yabancı para ile yapılır. Bazı istisnalar dışında bulundukları ülkeden mevduat toplayamazlar. Dışardan para alır. Sovyetler Birliği’nin ABD bankalarında bulunan dolarları Avrupa bankalarına aktarması ile oluşma sebebidir.
Serbest Bölgenin Tanımı: Ülkelerin bazı bölgelerde hukuki ve idari düzenlemelerin kısmen uygulanması veya uygulanmaması(yasa kapsamında). Amaç ihracat artırmak. Mersin, Antalya, Ege, Trabzon, Bursa gibi şehirler serbest bölgelerdir. Teşvik mantığı ile oluşmuştur.
-Kazanç ve gelirler hiçbir izne tabi olmaksızın yurtdışına veya Türkiye’ye transfer olabilir. -KDV’siz mal ve hizmet satın alabilirler.
Kayıt Merkezleri: Muhasebe kayıtlarının tutulduğu merkezlerdir.
Fonksiyonel Merkezler: Mevduat toplama ve kredi verme gibi bankacılık işlemlerinin yapıldığı merkezlerdir.
Uluslararası Bankacılığa Giriş
En az iki veya daha fazla ülkede faaliyette bulunan, dolayısıyla en az iki farklı düzenlemeye tabi olan bankadır. Ülkelerin ekonomik sisteminden kısmen ya da tamamen bağımsız olarak faaliyet gösterme yeteneğine sahip olan bankalardır. Dış ticarete aracılık etme ve kredi verme özelliğini mevduat toplama özelliğinden önde tutması gereken bankadır.
İki temel alanda faaliyette bulunmuşlardır:
1. Kısa ve uzun vadeli krediler yoluyla uluslararası ticaretin finansmanı,
2. Risk, sermaye yeterliliği gibi belli kriterler altında yüksek kar getiren yatırım bankacılığı,
1913 yılında Federal Reserve Act (Bankacılık Yasası) adlı yasanın ortaya çıkması ve ardından, 1. dünya savaşı ABD’yi dünyanın en borçlu ülkesi konumundan, dünyanın borç veren önemli ülkelerinden biri haline gelmiştir.
Uluslararası Bankalardaki Riskler
- Kredi Kullanımı ve Ülke Riski
- Faiz Oranı Riski
- Kur Riski
- Menkul Kıymet Fiyat Riski
- Kredi Riski
- Likidite Riski
- Operasyonel Risk(Bankanın dışındaki riskler)
- Döviz Riski
- Faiz Riski
- Ekonomik Risk
- Egemenlik Riski
Döviz İşlemleri: Yabancı ülke paralarının alınıp satıldığı işlemlerdir.
Spot İşlemler: Ödeme ve teslimatın işlem yapılan günde veya çok kısa süre içerisinde gerçekleştirdiği işlemlerdir.
Vadeli Döviz İşlemleri: Forward, Futures gibi vadeli işlem olup, dayanak bir varlığın ileri bir tarihte, önceden belirlenmiş bir fiyattan alınıp satılması.
Çek ve Senet İşlemleri:
Arbitraj: Fiyat farklılıklarından yararlanmak amacıyla par, kıymetli maden, tahvil ve hisse senedi alıp satma işlemidir. Risksiz bir şekilde kar etmektir.
Spekülasyon: Herhangi bir mal, döviz veya menkul değerin gelecekteki fiyatını tahmin ederek, tüm riskleri yüklenerek herhangi bir ekonomik malı almak veya satmaktır.
Hedging: Belirli bir süre sonra döviz veya menkul kıymet alım-satım işlemi yapanları bu süre içinde fiyatlarda olası bir değişmeden doğan zararlardan korunmak için uygulanan yöntemdir.
Uluslararası Bankacılık Vize Notları | Uluslararası Ticarette Teslim Şekilleri
İhracatçı firmalar tekliflerin alıcılara ulaşması için, özel formlar kullanırken bazıları da proforma fatura kullanılır. Açık dille yazılmalıdır. Fiyat teklifinde bulunması gereken hususlar ise şunlardır:
Alıcının ünvanı-açık adresi, ürün ve ürünün nitelikleri, fiyat teslim şekli ve detayları, teslim tarihi, fiyat teklifinin geçerlilik süresi, fiyat teklif isteğine teşekkür.
Incoterms: Satıcı ve alıcıların hak ve yükümlülüklerini belirten uluslararası standart kurallar bütünüdür. International Chamber of Commerce tarafından yayınlanır.
Dört farklı ana grupta izlenir.
E grubu
F grubu
C grubu
D grubu
- XW Works Teslim: Satıcı karar verdiği malları daha önceden belirlenen tarihte alıcıya bildirir.
- Belirlenen yerde Taşıyıcıya Teslim: Satıcının malları işyerinde veya belirlenen başka yerde alıcı tarafından tayin edilen taşıyıcıya teslim edilmesi.
- Gemi Doğrultusunda Teslim: Satıcı malları sözleşmeden belirlenen teslim yeri olan geminin yanına kadar getirmekte sorumludur. Mallar gemi rıhtımında ise mavnalarla geminin yanına kadar götürülmelidir. Sadece deniz ve nehir taşımacılığında kullanılır. Geminin yanına geldikten sonra sorumluluk artık alıcıya aittir. Bu andan itibaren tüm masraflar alıcıya aittir.
- Gemi Bordasına Teslim: Satıcı belgeleri hazırlayıp, belirlenen yerde alıcı tarafından belirlenen gemiye yükler. Geminin güvertesinden geçtikten sonra satıcı malını teslim etmiş sayılır. Bundan sonra alıcı sorumludur. Ülkemizde en çok kullanılan teslim şeklidir.
- Mal Bedeli ve Navlun Teslim: Satıcı malları yüklenecek limana kadar getirir. Gümrük işlemlerini yapar, öder, malları gemiye yükler. Varış limanına kadar tüm masraflar satıcıya aittir.
- Mal Bedeli, Sigorta ve Taşıma Teslim: Herşey satıcıya aittir (masraf, sigorta..) varış limanına kadar.
- Taşıma Ödenmiş Olarak Teslim: Satıcı ilk taşıyıcıya aktarmaya kadar sorumludur. Taşıma ücreti satıcıya aittir.
- Navlun: Taşıma faturası demektir.
- Taşıma ve Sigorta Ödenmiş Teslim: Satıcı taşıma ve sigorta ödenmiş olarak alıcının ülkesinde belirlenen noktaya gidene kadar.
- Sınırda Teslim: Satıcının teslim yükümlülüğü sınırda belirlenen yere kadar.
- Gümrük Resmi Ödenmiş Teslim: Gümrük vergisinin ödenmesi ile gönderilmesi.
Uluslararası Bankacılık Vize Notları | Ödeme Şekilleri
UTC’de Kullanılan Ödeme Araçları:
1- Peşin Ödeme: Malı göndermeden parayı alıp göndermesi. Müşteri açısından riskli, satıcı arasından güvenilir.
Peşin Ödeme Yönteminde Kullanılan Enstrümanlar:
- Efektif: Kullanımda bulunan nakit para.
- Havale: İnternet üzerinden gönderdiğimiz.
- Çek: Bankaya hitaben yazılmış çek.
- Prefinansman: Malı alan taraf karşı tarafa mal gönderilmeden banka aracılığı ile peşin alınmasıdır.
- Red Clause Akreditif: Kırmızı mürekkeple yazılmış ve ihraç olunacak malın satın alınması ve yükleme masrafları karşılamak amacıyla peşin olarak işleyen yöntem.
2- Mal Karşılığı Ödeme: Mal gönderildikten sonra paranın gönderilmesi.
3- Vesaik Karşılığı Ödeme: Belge karşılığı ödeme.
- Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme: Poliçe kabulü şeklinde yani senet düzenleyerek yapılan ödeme.
- Kabul Karşılığı Vesaik Mukabili Ödeme: Poliçe ve diğer tüm evraklar.
- Ödeme Tahsilat Karşılığı Ödeme: Şartlar ve ödeme yerine getirilince tüm evrakların teslimi ile.
- Taahhütname Karşılığı Vesaik Teslimi: Taahhütname karşılığında teslim.
- Kabul Kredili Ödeme: Poliçe kabul ederek malların bedelinin ödenmesi.
4- Akreditifli Ödeme: Alıcın bankası Bir çeşit teminattır.
Akreditif İşlemlerinin Tarafları:
- Akreditif Amiri
- Amir Bankası
- İhbar Bankası
- Teyit Bankası
- Görevli Banka
- Rambursman Bankası
Akreditif İşlemlerinin Fonksiyonları:
- Teminat Fonk.
- Ödeme Fonk.
- Kredi Fonk.
Akreditif Çeşitleri
1- Taraflara Sağladığı Güvence Açısından
- Dönülebilir Akreditif: Koşullarda değişiklik yapılabilen
- Dönülemez Akreditif: Şartlarda hiçbir değişiklik yapılamaz.
2- Ödemeden Sorumlu Olan Kuruluş Açısından
- Teyitli Akreditif: Amir bankası sorumluluğunu yerine getirmezse teyit bankasına yüklenen sorumluluk.
- Teyitsiz Akreditif: Amir banka dışında hiçbir banka ödeme güvenci taşımaz.
3- Ödeme Şekli Açısından Akreditifler
- Vesaik İbrazında Ödemeli Akreditif. Belgelerin uygunluğunda bedelin hemen ödenmesi.
- Vadeli Akreditif: Belgeler uygun görüldüğünde vade ile ödenmesi.
4. Belgelerin Kullanılış Amacı Açısından Akreditifler
- Adi Akreditif: Bir defa kullanılması sonucu hükmü biter
- Rotatif Akreditif: Otomatik yenilenir.
- Karşılıklı Akreditif: Koşullara bağlı olarak yeni akreditif açar.
Kırmızı Şartlı Akreditif: Sevk etmeden önce alıcıdan avans alma kolaylığı.
Yeşil Şartlı Akreditif: Avans kullanılması için malların depoya girmesi gerekir.
Uluslararası Bankacılık Vize Notları | Finansman Kaynaklar
UTC’de Kısa Vadeli Krediler: Vadesi bir yılın altında olan kredilerdir. İki şekilde gruplandırabiliriz.
- İhracatın Finansmanında Kısa Vadeli Finansman Kaynaklar
- Peşin Ödeme
- Prefinansman
- Döviz Kredileri
- Faktoring
- Kırmızı Şartlı Akreditif
- Yeşil şartlı Akreditif
- Devredilebilir Akreditif
- Banka Kredileri
- Eximbank Kredileri
- İthalat Finansmanında Kısa Vadeli Finansman Kaynakları
- Akreditif Kredisi
- Karşılıklı Akreditif Kredisi
- Vesaik İbrazlı Akreditif
- Poliçe Kabullü Akreditif
- Mal Mukabili Ödemede İthalat Kredisi
- Aval/Kabul Kredisi
- Faktoring
UTC’de Orta ve Uzun Vadeli Finansman Kaynakları
1-5 yıl orta, 5 yıldan sonrası uzun vadelidir.
- Banka Kredileri
- İthalatçı ve İthalatçı Kredileri
- Forfaiting Kredisi
- Rotatif Krediler
- Finansal Kiralama
- Sermaye Piyasası Kanalıyla Sağlanan Fonlar
- Ua. Hisse Senetleri
- Ua. Tahvil Piyasası (1 yıldan uzun borçlanma kağıdıdır.
- Sabit faizli ua. tahviller.
- Değişken faizli ua. tahville.
- Hisse senedine dönüştürülebilir tahviller.
Nurkan Aydoğan
Bankacılık Uzmanı
www.nurkanaydogan.com.tr
