Sınırlı kaynaklarla sınırsız insan ihtiyaçlarının karşılanmasını inceleyen ekonomi, pek çok alt dalı olan geniş bir bilim dalıdır. Hiç kuşkusuz ekonomi çalışmalarının hepsinin ortak inceleme noktası paradır. İnsanların giderlerini karşılamalarını, ticaret ve yatırım yapmalarını sağlayan para insan hayatına etki eden en önemli maddi varlıktır. Parayı saklama, para ile yatırım ve ödeme yapma noktasında ise bankalar devreye girmektedir. Para denilince akla gelen ilk kurum bankalar olsa da bankalara ekonomi sisteminde ihtiyaç duyulmamasını sağlayan tek bir para çeşidi vardır; kripto para.
Kripto para kavramı hayatımıza ilk kez 2008 yılında bitcoin ile girmiştir. Kripto para, kişiden kişiye direkt olarak aktarılabilen elektronik bir paradır. Mucidi Satoshi Nakamoto olan kripto paraların ilk örneği ise bitcoindir. Satoshi Nakamoto bankacılık sistemindeki aksaklıkları gidermek adına yeni bir finansal sistem önerisinde bulunmuştur. Mevcut bankacılık sisteminin aksaklıklarla dolu olduğuna değinen Nakamoto; bankalar aracılığıyla para transferi yaparken işlem gerçekleştikten sonra paranın yatırılması için beklemeyi, ödeme ve transfer işlemlerinde komisyon ücreti ödemeyi, bu işlemlerin sadece belirli saatlerde yapılabiliyor olmasını eleştirmiştir. Bu aksaklıklara yönelik olarak blockchain teknolojisini kullanarak oluşturduğu ilk kripto para olan bitcoini sunmuştur. Bitcoin sayesinde kişiler istedikleri zaman istedikleri kişiye ödeme yapabilecek, bu işlem için ekstra ücret ödemeyecek ve işlem gerçekleştiği anda para transferi de gerçekleşecektir. Finans döngüsünde bankaları devreden çıkaran bu sistem gerek teknoloji gerekse ekonomi alanında bir devrim olarak değerlendirilmektedir.
Kripto paralar blockchain teknolojisiyle oluşturulmaktadır. Blockchain ağı kurmak ve sıfırdan bir kripto para yaratmak için yazılım konusunda uzmanlaşmak gerekmektedir. Bunun yanında daha önce oluşturulmuş kripto paraların kodları üzerinde oynama yaparak yeni bir kripto para birimi yaratmak daha kolay bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Blockchain teknolojisinin alışılagelmiş bütün sistemlerden farklı oluşu nedeniyle kripto para oluşturmak veya kripto para alıp satmak için bu sistemi iyi tanımanız gerekmektedir. Bir veri kayıt sistemi olan blockchainde yapılan her bir işlem ağdaki bütün kullanıcılar için senkronize edilerek kaydedilmektedir. Örneğin bitcoin ile yapılan bütün işlemleri rahatlıkla takip edebilirsiniz. Her bir işlem ve kullanıcı için benzersiz kod anahtarlarıyla oluşturulan şifreler sayesinde anonim olarak işlem yapabilir ve gizliliğinizi koruyabilirsiniz. Blockchain sisteminde tek bir kontrol ve yönetim merkezi yoktur, her işlem çok sayıda bilgisayarın kontrolünden geçerek onaylanır böylece işlemlerde hata olasılığı en aza indirgenmiştir. Güvenilir ve hızlı oluşuyla dikkat çeken blockchain sisteminden doğan kripto paraları kullanmak oldukça talep gören bir işlem olarak görülmektedir.
Kripto paraları blockchain ağı üzerinden alabilir, satabilir ve ticaretini yapabilirsiniz. Peki elle tutulamayan bir para nasıl satın alınır? Kripto paraları satın almak için blockchain ağında tanımlanabilir vaziyette online veya fiziki bir cüzdana sahip olmanız gerekmektedir. Kripto paralar tıpkı diğer menkul kıymetlerde olduğu gibi borsada işlem görebilmektedir. Kripto para borsası dediğimiz bu borsalar oldukça çeşitlidir. En kurumsal ve güvenilir borsayı bulup bu borsa üzerinden online olarak kendinize bir hesap açabilirsiniz. Bu hesap sizin o borsadaki cüzdanınız olacaktır ve söz konusu hesap üzerinden kripto para borsasında rahatlıkla kripto para satın alabilirsiniz. Satın aldığınız kripto paraları dolar, euro veya Türk lirası gibi çeşitli para birimlerine çevirerek nakde dönüştürebilirsiniz. Kripto para satın almak blockchain sistemi sayesinde oldukça kolay ve pratik bir işlemdir. Bu nedenle çoğu kişi kripto para satın almak ve kripto paralara yatırım yapmak istemektedir. Kripto para almanın en bilinen yolu kripto para borsası olsa da borsaya girmeden de kripto para satın almanın çeşitli yolları bulunmaktadır. Şimdi bu yolların ne olduğunu ve nasıl kripto para satın alabileceğinizi daha detaylı inceleyeceğiz.
Kripto Para Nereden Satın Alınır?
Gelişen teknoloji sayesinde ekonomiye yeni bir soluk getiren kripto paralar, ortaya çıktığı 2008 yılından beri oldukça dikkat çekmektedir. Kişiden kişiye aktarılabilen elektronik para olarak tanımlanan kripto paraları alabilir, satabilir, kripto para aracılığı ile yatırım ve ödeme yapabilirsiniz. Kripto para ve blockchain teknolojisinin tanınması sayesinde çoğu kişi artık kripto para satın almayı istemektedir.
Kripto para satın almanın çeşitli yolları mevcuttur. Bunun için öncelikle en bilinen yol olan kripto para borsalarını ele alacağız. Borsa, yatırımcıların birikimlerini kar getirisi elde etmek amacıyla kullandıkları bir platformdur. Borsa üzerinden döviz, altın, hisse senedi gibi menkul kıymetlerin ticaretini yapabilir ve bu menkul kıymetlere yatırım yapabilirsiniz. Yatırım araçları oldukça çeşitli olan borsalarda kripto paralar da işlem görmektedir. Kripto para borsalarında kripto para alabilir, satabilir ve ticaret yapabilirsiniz. Kripto para borsalarının sayısı oldukça fazladır. Bu nedenle öncelikle bu borsaların işlem hacimlerini, kuruluşlarını ve güvenilirliklerini incelemelisiniz. Özellikle güvenilir büyük borsalar üye kaydı oluştururken kimlik bilgilerinizi talep edecektir. Sizde en çok güven uyandıran ve rahatça hareket edebileceğinizi düşündüğünüz borsaları seçip bu borsalar üzerinden kendinize bir kullanıcı hesabı açmalısınız. Bu hesabı açtıktan sonra dilediğiniz kripto paraları rahatlıkla satın alabilirsiniz. Borsada kripto paraların teknik analizlerini yorumlamak oldukça önemlidir. Eğer bir kripto parayı satın almak istiyorsanız o paranın grafiklerini mutlaka incelemeli ve uzman ekonomistlerin teknik analiz yorumlarını dikkate almalısınız. Zira kripto paralar ani düşüş ve ani yükseliş gösterebilmektedirler. Bunun sebebi ise kripto paraları üreten tek bir yönetim mekanizmasının olmamasıdır. Piyasadaki kripto paraların değerini paraya olan talep belirlemektedir. Örneğin bitcoin belirli sayıda üretilmek üzere tanımlanmış bir kripto paradır. Piyasadaki bitcoin sayısının bir limitinin olması, bitcoine olan talep arttıkça değerinin yükselmesine sebep olmaktadır. Merkez bankası gibi parayı ve piyasayı yöneten bir kurum olmadığı için kripto para piyasasında ani dalgalanmalara sık sık rastlanmaktadır. Bu nedenle satın almak istediğiniz kripto paranın grafiklerine ve teknik analizlerine göre hareket etmeniz gerekmektedir. Gerekli incelemeleri yaptığınız takdirde oluşturduğunuz hesap üzerinden satın almak istediğiniz kripto para için bir alış emri oluşturarak istediğiniz değere geldiği takdirde hızlıca satın alabilirsiniz.
Kripto para borsaları kripto paraların yuvası olarak görülmektedir. Bunun yanında kripto paranızı insanlarla direkt iletişim kurarak da satın alabilirsiniz. Sizin satın almak istediğiniz kripto paraları elinde bulunduran kişiler olabilmektedir. Bu kişilerle iletişim kurarak kripto paranızı onlardan satın alabilirsiniz. Peki elektronik bir para bir kişiden nasıl satın alınır? Bunun için Ledger olarak bilinen usb formundaki kripto para cüzdanından edinmeniz gerekmektedir. Ledgerlar kripto paraları muhafaza etmek için yüksek güvenlik sağlayan cüzdanlardır. Herhangi bir borsada veya internet sitesinde kripto paranızı muhafaza etmek güvenli olmayabilir. İşinizi garantiye almak için bir adet ledger edinmeniz gerekmektedir. İletişim kurduğunuz bu kişilerin bilgisayarlarına ledgerınızı bağlayarak kripto paranızı satın alabilir ve aldığınız kripto paraya karşılık gelen nakit parayı elden teslim edebilirsiniz.
Kripto para satın alırken oluşturduğunuz cüzdan vasıtasıyla bir public key ve secret key elde edersiniz. Public key sizin kullanıcı adınız yerine geçen bir koddur. Secret key ise blockchain sisteminde sadece sizin görebildiğiniz özel bir koddur. Secret key işlem gerçekleştirirken güvenliği arttırmak adına tasarlanmıştır. Kripto para satın almak istediğiniz takdirde, anlaştığınız bir başka kullanıcı public keyinize direkt olarak kripto parayı transfer edebilmektedir. Siz de satın aldığınız kripto paranın ödemesini bir başka kripto parayla veya diğer para birimleriyle aynı şekilde gerçekleştirebilirsiniz.
Kripto Para Ticareti Nasıl Yapılır?
Dijital bir varlığa sahip olan kripto paralar 2008 yılında duyurulsa da ilk olarak 2009 yılında kullanılmaya başlamıştır. Hayatımıza hızlıca giriş yapıp alışılan finans sistemini baştan aşağı değiştiren kripto paralar ile ödeme yapabilir, kripto paraları yatırım aracı olarak kullanabilir ve kripto para ticareti yapabilirsiniz.
Kripto para ticareti yapabilmek için öncelikle blockchain sistemini iyi anlamanız gerekmektedir. Çünkü blockchain, kripto paraların oluşmasını ve ticaretinin yapılmasını sağlayan ana sistemdir. Blockchainin nasıl işlediğini çözdükten sonra ticarete atılmadan önce kripto paraları tanımalısınız. Her bir kripto para blockchain teknolojisini kullanarak sistemde bir aksaklığa veya eksikliğe çözüm üreten bir projeye dayanmalıdır. Örneğin bitcoin, bankacılık sistemindeki aksaklıklara çözüm olarak sunulan bir kripto paradır. Fabrikaların üretim sistemlerindeki aksaklıkları gidermek adına üretim ağında yapılan her bir işlemin kaydedilip takip edilmesi de blockchain vasıtasıyla gerçekleştirilebilmektedir. Veya bir hastanenin hasta kayıtlarını blockchain ağı üzerinden anonimleştirerek daha güvenli bir şekilde muhafaza etmesi sağlanabilmektedir. Blockchainle üretilebilecek projeler bunlar gibi çeşitlenmektedir. Blockchain teknolojisi eğitim, sağlık, ticaret, finans gibi pek çok farklı alanda kullanılabilen bir sisteme sahip olduğu için incelediğiniz kripto paraların hangisinin hangi soruna çözüm üretmek için ortaya çıkarıldığını incelemelisiniz. Kullanım amacını öğrendikten sonra söz konusu kripto paranın grafiklerini yorumlamanız gerekmektedir. Uzun dönem ve yakın dönem grafik incelemelerini mutlaka yapmalısınız. Ayrıca uzman ekonomistlerin teknik analizleri bu noktada oldukça önem arz etmektedir. Söz konusu teknik analizler, sizin fark edemeyeceğiniz önemli noktaları içerebilmektedir. Bu nedenle kripto para ticareti yapmadan önceki piyasa araştırmasını oldukça geniş kapsamlı tutmalı ve bütün kaynaklardan faydalanmalısınız.
Kripto para ticareti, kripto paraların elektronik para olması sebebiyle dijital ortamda gerçekleşmektedir. Bu dijital ortam, internet üzerinden ulaşabileceğiniz kripto para borsalarıdır. Söz konusu kripto para borsaları, kripto para ticaretinin yapıldığı ana merkez olarak görülmektedir. Kripto para borsalarının sayısı oldukça fazladır. En güvenilir ve işlem hacmi yüksek borsalarda kripto para ticareti yapmanız faydanıza olacaktır. Bu nedenle blockchain teknolojisini ve kripto para analizlerini inceledikten sonra kripto para borsalarını araştırmanız gerekmektedir. Çünkü bu borsalar üyelik oluştururken sizden kimlik bilgilerinizi istemektedirler. Bu bilgileri güvenilir olmayan sitelere beyan ettiğiniz takdirde dolandırılma gibi ihtimaller oldukça yüksektir. Bu nedenle ticaret yapmayı düşündüğünüz kripto para borsasını seçerken oldukça titiz davranmalısınız. Uzmanlardan alacağınız referans yorumları, borsanın işlem hacmi ve kuruluşuna dair bilgiler bu noktada fikir edinmenizi sağlayacaktır. İşlem yapmak istediğini borsaya karar verdikten sonra o borsada kendinize ait bir hesap açmanız gerekmektedir. Bu aşamada beyan edeceğiniz kişisel bilgiler oldukça önemlidir. Söz konusu bilgiler size ait olmalı ve hatasız beyan edilmelidir. Eğer yanlış bilgi verirseniz bu durum borsa tarafından tespit edilerek üyeliğiniz onaylanmayacaktır. Hesabınız açıldıktan sonra bakiyenize dilediğiniz miktarda para yükleyerek ticari işlemler yapmaya başlayabilirsiniz. Bu miktar bazı borsalarda belirli bir limite kadardır ancak bu limitler oldukça yüksek rakamlar olduğu için sorun teşkil etmemektedir. Bakiyenize para yükledikten sonra kripto para satın alabilirsiniz. Bunun için borsanın sitesinde yer alan market kısmına gelip satın almak istediğiniz kripto parayı seçmelisiniz. Devamında ne kadar miktarda almak istediğinizi belirterek kripto paranızı satın alabilirsiniz. Satın aldığınız kripto paranın grafiklerini sürekli takip ederek değeri yükseldiğinde söz konusu kripto parayı satıp kar elde edebilirsiniz. Bu şekilde kripto para ticareti döngüsüne siz de katılmış olacaksınız. Alınıp satılan bütün kripto paralar borsa bünyesinde oluşturduğunuz sanal cüzdana direkt olarak aktarılmaktadır. Dilerseniz işlemi gerçekleştirdikten hemen sonra ulusal bir para birimine dönüştürerek kripto paranızı nakit olarak kullanabilirsiniz.
Kripto Para Çeşitleri
Satoshi Nakamoto’nun bankacılık sisteminde tespit ettiği aksaklıkları gidermek adına ortaya çıkardığı kripto para teknolojisi, finans sektöründe bir devrim olarak nitelendirilmektedir. Bütün işlemlerin dijital olarak gerçekleştiği kripto para dünyasında kullanılan para birimleri kişiden kişiye direkt olarak aktarılabilen elektronik birer paradır. Kripto paraların üretimi ve ticareti blockchain sistemi üzerinden sağlanmaktadır. Bu sistem sayesinde kripto para oluşturmakta bir sınır yoktur. Buradan da anlaşılacağı üzere kripto para çeşitlerinin bir sınırı yoktur.
Kripto paralar, blockchain teknolojisiyle üretilmektedir. Bir kripto parayı sıfırdan yaratmak için yazılım konusunda uzman olmak gerekmektedir. Çünkü blockchain teknolojisini kullanmak profesyonellik gerektirecek kadar karmaşık olabilmektedir. Her alana uyarlanabilen blockchain sisteminde kripto para yaratan tek bir merkez yoktur, yeterli bilgi ve donanıma sahip herkes kendi kripto parasını üretebilmektedir. Bu da kripto paraların çeşitlerini arttırmaktadır.
Bilinen ilk kripto para çeşidi bitcoindir. Bitcoin, Satoshi Nakamoto’nun 2008 yılında yayınladığı bir whitepaper yani iş planıyla duyurulmuştur. Aynı zamanda blockchain teknolojisinin de ortaya çıktığı bu tarih ekonomide ve teknolojide bir devrim olarak nitelendirilmektedir. 2009 yılında bitcoinin ilk kez kullanılmasıyla kripto para kavramı insan hayatındaki yerini almıştır. Ve o zamandan beri yeni kripto paralar üretilmekte, kripto para çeşitlerinin arttığı görülmektedir. Söz konusu kripto paralara altcoin denmektedir. Altcoinler hem piyasadaki talepten hem de bitcoinin fiyat hareketlerinden doğrudan etkilenmektedirler. Bu nedenle bir altcoinle işlem yapmak istiyorsanız eğer sadece o altcoinin projesine veya grafiklerine bakmamalı, mutlaka bitcoinin hareketlerini de göz önünde bulundurmalısınız.
İşlem hacimleri göz önüne alındığında bitcoinden sonra en popüler kripto para biriminin ethereum olduğu görülmektedir. Kendine özel bir yazılım dili olan ethereum, ana güç kaynağı kripto para olan bir kripto işletim sistemidir. Diğer kripto paralar gibi blockchain üzerinden geliştirilen ethereum, merkezi olmayan yazılım protokolleri geliştirmeyi sağlamaktadır. Ethereum protokolleri sayesinde yeni altcoinler yaratılabilmektedir.
Bir diğer işlem hacmi yüksek kripto para çeşidi ise litecoindir. Litecoin, tıpkı bitcoinde olduğu gibi madencilik sistemiyle üretilmektedir. Madencilik yaparken ortaya çıkan elektrik harcamasının önüne geçmek adına litecoin projesi geliştirilmiştir. Litecoin, bitcoinden farklı olarak üretim aşamasında scrypt algoritmasını kullanmaktadır. Bu algoritma sayesinde sistem daha hızlı çalışmakta ve harcanan elektrik miktarı azaltılmaktadır.
Bitcoin, ethereum ve litecoin kripto para piyasasının önde gelen para birimleri olsa da kripto para dünyası bunlarla sınırlı değildir. Ripple, dash, neo, monero, tether, tron, xrp gibi kripto paraların işlem hacimleri de dikkat çekmektedir. 2020 yılı itibariyle piyasada 3000’e yakın kripto para birimi bulunmaktadır. Bu çeşitliliğin sebebi hiç kuşkusuz blockchain teknolojisinin yarattığı özgürlükten kaynaklanmaktadır. Blockchain, kripto para üretiminde tek bir kontrol merkezinin olmasının önüne geçtiği için sistemdeki herkese kripto para oluşturma imkanı vermiştir. Eğer alanında uzman bir yazılımcı değilseniz sıfırdan kripto para yaratmak oldukça karmaşık bir işlem halini alabilmektedir. Biraz yazılım bilginiz varsa ve blockchain sistemine aşina olduysanız kendinize ait ethereum tabanlı bir altcoin yaratarak siz de kripto para dünyasına katılabilir ve kripto para çeşitlerini arttırabilirsiniz.