ABD’nin Dev Bankalarının Tarihi

Bankacılık sektöründe bilgili olunmak isteniyorsa temel kavramların öğrenilmesi önemlidir. Bu temel kavramlardan biri uluslararası alanda bilinen ve tanınan yurt dışı bankalarının tarihi ve nasıl büyüdüğü, geliştiğidir. Bu konuya ilk olarak ABD’de de yer alan bankalardan başlanabilir. ABD’nin hem en büyük hem de uluslararası alanda bilinen, tanınan bankaları şu şekilde yer alır:

  • JP Morgan Chase
  • Bank of America
  • Wells Fargo
  • Citigroup
  • Goldman Sachs

1.      JP Morgan Chase

JP Morgan Chase, ABD’nin en büyük bankalarında ilk sırada yer alır. Merkezi New York’tadır ve günümüzde 2.53 trilyon dolarlık varlık tabanı bulunmaktadır. Neredeyse dünyada yer alan tüm ülkelerde şubeleri, iştirakleri vardır. Dünya üzerindeki çalışan sayısı açıklanan son verilere göre 230 binin üzerindedir. Banka bugünkü adını 2000 yılında JP Morgan & Co. ve Chase Manhattan Corporation kurum ve şirketinin birleşmesi ile almıştır.

JP Morgan Chase ilk olarak The Bank of The Manhattan şirketinin su tedarikçisi olarak yaşamına başlamıştır. 1799 yılında New York Meclis Üyesi olan Aaron Burr tarafından Manhattan sakinlerine tatlı su getirmek amacıyla kurulmuştur. Burr, su tedarikçisi olarak kurduğu bu şirketi, devlet sözleşmesi ile birleştirmiş ve 1955 yılına gelindiğinde şirket Chase Bank ile birleşmiştir.

Bankanın büyümesini sağlayan en önemli unsur, 19. yüzyılın sonlarına doğru demiryolu endüstrisini finanse etmeye başlamasıdır. Bu dönemde Erie ve Kuzey Pasifik demiryolları için maliyet düşüren önlemler almış ve yeniden yapılanma başlatarak “Morganize” olmuştur. Aynı zamanda banka Brooklyn Köprüsü ve Amerika’daki Özgürlük Heykeli gibi inşaların yapımında da proje ortağı olmuştur. 20. yüzyılın başlangıcında JP Morgan Chase’e bağlı olan diğer şirket ve kurumlar sayesinde ABD’yi ATM’ler ile buluşturmuş ve bankacılık teknolojisine o dönemde öncülük etmiştir.

2.      The Bank of America

Diğer bir ismiyle “Amerika Bankası” olarak bilinmektedir. Günümüzde 2.28 milyara yakın aktif varlığı bulunmaktadır. Bankanın merkezi Kuzey Karolina’da yer almaktadır. Dünya üzerinde 5 bin farklı noktada şubesi ve 150 binden fazla da çalışanı vardır.

Amerika Bankası’nın tarihi 17 Ekim 1904 tarihine dayanmaktadır. İlk San Francisco’da “Bank of Italy” olarak kurulmuştur. Bankayı diğer bankalardan farklı kılan özelliği, dönemin pek çok bankası sadece zenginler için oluşturulmuş ve onlara yönelik hitap ederken Amerika Bankası, orta ve işçi sınıfı olan Amerikalılara, göçmenlere ve çiftçilere yönelik bankacılık hizmet ve faaliyetlerini sunmuştur. 1930 yılına kadar “Bank of Italy” olarak anıldı ve bankanın hızlı bir şekilde büyümesi ile birlikte isim değişikliği yapıldı, günümüzdeki ismini aldı.

Bankanın bu kadar büyük bir hale gelmesini sağlayan şey, ilk banka kredi kartını dünyaya sunmuş olmasıdır. 1958 yılında BankAmeriCard adını verdiği kredi kartını sunan banka, hızlı bir şekilde büyümüştür.

3.      Wells Fargo

The Bank of America gibi Kaliforniya ve San Francisco ile bağlantısı bulunan bankalardan biri de Wells Fargo olarak yer alır. Bankanın merkezi’de San Francisco’dadır. Günümüzde aktifindeki varlık büyüklüğü 2 trilyon dolara yakındır.

18 Mart 1852 yılında Henry Wells ve William Fargo tarafından Wells, Fargo & Co. adı ile kurulmuştur. O dönemlerde San Francisco ve Kaliforniya’da büyük bir altın yatırımı söz konusudur. Banka bu yatırımlar arasında ekspres teslimat adını verdikleri bir hizmet oluşturmuş ve oluşturduğu bu hizmet sayesinde altın madencilerinden temin ettikleri altınları, yatırımcılar ile buluşturmuştur. Kısa zaman içerisinde bu hizmeti ile şehirlere, ülkelere yayılmıştır.

Şirketin bir anda inanılmaz derecede büyümesini sağlayan şey ulaşım olmuştur. Altın madencilerinden alınan altınları kıyı üzerinden ulaşım sağlayarak yatırımcılar ile buluşturması, yatırımcıların transit ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamıştı. Bu da günümüzdeki adı ile Wells Fargo bankasının büyük bir pazara adım atmasına neden olmuştu. Banka o dönemde teslimat yapabilmek için çeşitli ulaşım kanallarını kullanmaktaydı. Teslimatları gerçekleştirebilmek için buharlı gemiler, midilli, demiryolları, telgraflar ve posta arabaları kullanıldı. 1861 yılında Pony Express şirketinin Batı tarafındaki demiryollarını işletmeye başlamış ve 1870 yılında kıtalararası bir demiryoluna geçiş yapmışlardır.

1888 yılında ulaşım ağını o kadar genişletmiştir ki bu durum bankanın sloganlarına da yansımıştır. Banka o dönemde slogan olarak “Okyanus-Okyanus” ve “Denizler Üzeri” ifadelerini kullanmıştır. Wells Fargo’yu günümüzün büyük bankalarından biri haline getiren özelliği “ABD’deki ilk ulusal ekspres şirketi” olarak kurulması ve küresel alanda genişleyerek hareket etmesiydi. Bankanın dünyanın en büyük posta arabası koleksiyonları bulunmakta ve sergilenmektedir.

4.      Citigroup

Merkezi Manhattan, New York’ta olan banka, Kuzey Amerika bölgesinde yer almaktadır. Günümüzde bine yakın şubesi ve 1.9 trilyon dolara yakın da aktifi bulunmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nin ilk bankası, 1811 yılında sözleşmesini bitirmiştir. Bu dönemde yatırımcılar, kendi bankalarını oluşturmak ve kiralamak için girişimlerde bulunmak istemişlerdir. Bu girişim sonucunda 1812 yılında New York Şehir Bankası (New York City Bank) kurulmuştur.

George Washington zamanındaki kabinenin eski bir üyesi ve Devrim Savaşı Gazisi olan Samuel Osgood, bankanın başında görev yapmaktaydı. New York Şehir Bankası, cadde üzerinde finans merkezi olarak bilinmekteydi çünkü, Wall Street caddesinde ofis konsepti ile kurulan ilk kurumdu.

Bankanın günümüzdeki büyümesini elde etmesini sağlayan şey, ulaşım endüstrisindeki fırsatları görmesi olmuştur. 1850 yıllarında bankanın başkanı olan Moses Taylor, demiryollarına ve buharlı gemilere yatırım yapmıştır. Demiryolları ve buharlı gemilere olan yatırımları sonucunda banka kısa sürede büyüme elde etmiştir. Bu büyümenin sonucunda banka tarihte bir ilki yapmış ve yurt dışında şube açan ilk Amerikan bankası olmuştur. 1915 yıllarında banka uluslararası alanda en iyi banka olarak bilinmekte ve tanınmaktaydı. 1891’den sonra bankanın başına geçen James Stillman sayesinde banka İspanya, Japonya ve Brezilya gibi ülkelerle ticaret yapmaya başlamış, büyümesini güçlendirmiştir.

5.      Goldman Sachs

ABD’nin en büyük bankalarından biri olan Goldman Sachs’ın merkezi New York’ya yer almaktadır. Bankanın günümüzdeki aktif varlığı 1 trilyon dolara yaklaşmıştır. Banka uluslararası alanda faaliyet göstermektedir ve dünya üzerindeki tüm ülkeler ile iş birliği ve yatırım ilişkisi içerisine girmektedir.

Banka ilk olarak New York’ta Alman Marcus Goldman tarafından kurulmuştur. Goldman Amerika’da küçük bir esnaf olarak yer almaktadır. 1869 yılında Marcus Goldman, bankacılık sektörü ve piyasası içerisinde niş alanı keşfetmiştir. Keşfettiği şey “Menkul Kıymet” olarak yer almıştır. Yani, ticaret işi yapan tüccarların ve küçük işletmelerin, banka kredisi altına girmeden ödemelerini kısa vadeli fonlar yardımı ile yapmasını sağlamıştır. Bunun için şirket kuran Goldman, 1882 yılında damadı Samuel Sachs’ı şirketine almıştır ve bu birleşme sayesinde banka günümüzdeki Goldman Sachs adını almıştır.

1896 yılına kadar Goldman, Sachs & Co. adı ile New York Borsası’nda işlem gören banka; Sears, Roebuck & Co. gibi oldukça büyük isimlerdeki müşteriler kazanmaya başlayınca denizaşırı bankalar ile iletişime geçmiş ve bu bankaları satın almaya başlamıştır. Bankanın bir diğer özelliği ise dönemin ilk uluslararası para birimi ile ticaret yapmaya başlayan şirket sıfatını almış olmasıdır.

Bankanın İkinci Dünya Savaşı ile Kore Savaşı sırasında Amerikan askerlerine ve ordusuna finansman sağlamış olması, Ford gibi dünya çapında bilinen bir şirketi desteklemesi uluslararası alanda büyümesini sağlayan noktalar arasında yer almaktadır.