Forex Piyasası, bir ülkedeki para birimi ile diğer ülkelerdeki para birimleri arasındaki döviz farkından faydalanarak uluslararası piyasalarda döviz ticaretinin yapılması anlamına gelmektedir. Döviz farkındaki değişmeler uluslararası piyasalarda paranın değerlenmesini sağlayabilmektedir. Türkiye’de de bu piyasa içerisinde yer alan ve bu ticareti gerçekleştiren pek çok yatırımcı bulunmaktadır.
Forex Piyasasına başlangıç yapacak olan biri piyasa hakkındaki tüm detayları bilmelidir. Yatırımın negatif yönde olmaması için piyasanın temelleri, göstergeleri bilinmelidir. Bu nedenle piyasaya giriş yapacak olan kişiler öncelikle Forex piyasasındaki göstergeleri öğrenmelidir. Göstergeler, uluslararası piyasalardaki fiyat hareketlerinin matematiksel verilere dayanarak ifade ettiği değerleri kapsamaktadır. Dolayısıyla herhangi bir neden ya da sonuç ortada yoktur. Sadece grafik üzerine yerleştirildiği zaman belirli matematiksel hesaplamalar yapılmasını sağlamaktadır. Bu hesaplamalar sonucunda ortaya belli bir sonuç çıkar ve bu sonuçlarda oluşan grafiğe yön verir. Buradan da yola çıkarak grafikteki hareketlerin geçmiş hareketlerden etkilendiğini söylemek doğru olacaktır. Özetle, fiyat hareketlerinin tarihsel süreçteki belirli baskılar altında kalarak aynı sonucu ortaya çıkarmaya yatkın olduğu, fiyat hareketlerinin önceki ve şimdi hareketleri ile ilişkili olmaktadır.
Grafiğe yön verirken matematiksel hesaplamalar yapılması gerekir. Rastlandı ya da sezgi odaklı bir sonuç üretmek Forex Piyasası içerisinde doğru değildir. Belirli matematiksel hesaplamalar yapılmalı ve kesin sonuç oluşturan değerler üzerinden yatırım gerçekleştirilmelidir. Kimi sonuçlar fiyat bazlı olsa da hacimsel olarak gösterim ya da sınır belirteci olarak da görünmektedir. Dolayısıyla göstergeler sübjektif değil objektif sonuçlar doğmasına yardımcı olmaktadır. Yabancı piyasalar içerisinde “İndikatör” olarak bahsedilen göstergeler, teknik analiz için gereklidir. Forex Piyasasının temelinde matematik, teknik analiz ve yorumlama vardır.
Göstergeleri üç ana grup altında toplamak mümkündür:
- Öncü göstergeler – Piyasalar içerisindeki yön değişimlerini önceden haber veren gösterge grubudur. Genel olarak fiyat ve talep doğrultusunda hareketleri ilişkilendirse de kimi zaman hacimsel verilerden de faydalanılabilmektedir. Alım ve satıma göre fiyat yönünü tahmin etmeye yönelik bir tahmin oluşturur.
- Artçı göstergeler – Çeşitli fiyat ortalamaları üzerinden kısa dönem ve uzun dönem karşılaştırılması yapılmasına, çeşitli fiyatlardan fiyat değişimini tahmin etmeye, fiyatın kısa süreli mi yoksa uzun süreli mi bir hareket olduğuna dair önceden haber veren gösterge grubudur.
- Trend göstergeler – Alım ve satım noktalarının tespit edilmesinde kullanılan göstergelerdir.
Göstergeler konusunda dikkatli olunması gereken bir nokta her göstergenin alım ve satım konusunda yatırımcıya sinyal üretmediğidir. Bazı göstergeler alım satım sinyali oluştursa da bazı göstergeler oluşturmamaktadır. Yatırımcılar tarafından Forex Piyasası içerisinde yapılan en büyük hata tek bir göstergeye odaklanmaktır. Göstergeler her ne sebeple olursa olsun matematiksel verilere sadık kalarak bir sonuç doğurabilir. Fakat bu her gösterge için geçerli değildir. Bir yatırım söz konusu olduğunda tüm göstergeler değerlendirilmelidir. Bir yatırım stratejisi oluşturmak için göstergelerin tamamına dikkat etmek gerekir. Başarılı bir yatırımcı, temel analiz yöntemlerine sadık kalan fakat bu yöntemlere teknik analiz yöntemlerini de ekleyerek yatırım yapan kişidir. Temel analiz bilgisinin yanı sıra teknik analiz bilgisine de sahip olmak bu piyasada önem taşımaktadır.
Forex Piyasası Nedir?
Forex, “For Ex” şeklinde iki İngilizce kelimenin kısaltılmış (Foreign Exchange) ve birleştirilmesinden yola çıkarak adı konulan piyasalardan biridir. Bu piyasada, bir ülke ile başka bir ülke arasındaki para birimindeki değişim oranından faydalanılır. Bu değişimden ötürü yapılan uluslararası piyasalardaki döviz ticareti de Forex Piyasası nedir sorusunun cevabını oluşturur. Günümüzdeki en büyük ve en hareketleri piyasalardan birini oluşturan Forex, yatırımcılarına kaldıraçlı işlem yapma imkanını sunmaktadır. Bu piyasa içerisinde işlem yapmak isteyen kişiler, aracı kurumlardan hesap açabilmektedir. Bu hesaplar belli bir teminat karşılığında açılmaktadır. Hesap açıldıktan sonra internetin kullanılabildiği tüm akıllı cihazlardan (bilgisayar, cep telefonu, tablet vb.) giriş yapılmaktadır. Tüm bu cihazlardan da işlem yapılabilmekte, piyasa takibi gerçekleştirilebilmektedir.
Kelime anlamı olarak bakıldığında Forex’in “döviz takası” anlamına geldiği görülmektedir. Fakat piyasa içerisinde bir tek döviz işlemi yoktur. Para birimlerine nazaran altın, gümüş, petrol, değerli maden ve değerli gıda ürünlerine dair işlemlerin de yapıldığı görülmektedir. Örneğin Forex Piyasası içerisinde en çok işlem yapılan ürünler arasında kahve ve buğday bulunmaktadır. Piyasanın diğer piyasalardan farkı çift yönlü işleme izin vermesi ve bu işlemin yapılabilmesidir.
Genel olarak piyasa, borsa piyasaları ile karıştırılmaktadır. Fakat borsa piyasaları tek yönlü işleme izin vermektedir. Örnek vermek gerekir ise borsa piyasalarında yatırımcı kar elde edebilmek için ürünü satın almalıdır. Yapabileceği tek işlem satın alma işlemidir. Oysa Forex Piyasası, teminat karşılığında o ürün hakkında hem alım hem de satım işlemine izin vermektedir. Yapılan işlem sonucunda da ürün değer kaybettiğinde ya da kazandığında kar elde etme söz konusudur. Borsa piyasalarında ise ürün değer kazandığında kar elde edilebilmektedir. Borsa piyasaları haftanın 5 günü, iş saati süresince (17.00’a kadar) işlem yetkisi vermektedir. Oysa Forex Piyasası 5 gün boyunca 24 saat boyunca işlem yapma hakkı tanımaktadır. BİST (Borsa İstanbul) Pazartesi günü sabah 09.00’da işleme başlar ve Cuma günü 17.00’da kapanırken Forex Piyasası Pazar gecesi 00.00’da açılmakta ve Cuma gecesi 00.00’da kapanmaktadır.
Bu piyasa, her ülkenin kendi yasal denetimine tabi olmakla birlikte ülkemizde Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından denetlenmektedir. Dolayısıyla Forex Piyasası, illegal değildir. SPK tarafından kaldıraçlı alım ve satım işlemi yapılmasına izin verilmektedir. Yani, forex işlemi yetkisi verilen kurumların lisansı bulunmak zorundadır. Lisansı olmayan kuruluşlar, işlem yapma yetkisine sahip değildir ve bu durumun cezai hükmü vardır. Yatırımcıların da bu noktada dikkatli olması gerekmektedir. Lisansı olmayan bir kurumla çalışılmamalıdır. SPK’nın resmi internet sitesi üzerinden lisansı olan kurumlara ulaşılabilmektedir. Bu listede yer almayan kurumlarla iş birliği yapılmamalıdır.
Forexte En Çok Kazandıran Göstergeler
Forex Piyasasında en çok kazandıran göstergeler araştırıldığında bu göstergenin “hareketli ortamalar” göstergelerine ait olduğu görülmektedir. Lakin tüm göstergelere dikkat edilmesi gerekir. Piyasada fiyat hareketlerinin tarihsel süreç içerisinde baskı altında kalarak hep aynı sonucu oluşturma eğilimi bulunmaktadır. Dolayısıyla fiyat hareketlerinin kati değer hareketi ile şimdi durumu göz önünde bulundurulmalı ve kıyaslanmalıdır. Rastlantılardan ya da matematiksel bir sonuç teşkil etmeyen, sezgisel tahminlerden uzak durulmalıdır.
Fiyat hareketlerini takip edebilmek için analiz yeteneğinin, yorumlanmasının ve istatistiki bilgi sahibi olmanın önemi büyüktür. Matematik alanında zayıf olmak, analitik zekayı geliştirmemek piyasa içerisinde kar elde edilmesini zorlaştıracaktır. Grafikleri iyi bir şekilde yorumlamak ve matematiksel verilerle kesin sonuçlu tahminler yürütmek gerekir. Temel analiz ile teknik analiz birlikte kullanılmalıdır. Bu analizler, doğru sonucu almayı sağlar. Grafik üzerine yerleştirilen sonuçlar da yatırımcının kar elde etmesini kolaylaştırır.
Yatırımcılar piyasadaki yatırım işlemini gerçekleştirirken göstergelerden faydalanmalıdır. İşlem platformu üzerinden çeşitli özelliklere sahip olan göstergeler sayesinde hangi alanda yatırım yapılması gerektiği tespit edilebilmektedir. İstenilen herhangi bir göstergeyi grafiğin üzerine uygulamak için de platform uygulama kolaylığı sunmaktadır.
Eğer bir yatırımcı en doğru sonucu almak istiyorsa göstergeleri belirli zaman aralıkları ile test etmelidir. Bu sayede yatırım yapmak daha da kolay bir hale gelecektir. Gün içerisinde üç defa analiz yapmak, günlük ve aylık temel ve teknik analizleri yorumlamak, haberleri takip etmek önemlidir. Belli bir düzen kurulursa Forex Piyasası içerisinde zarar etmek oldukça düşüktür.
Her ne kadar en çok kullanılan ve kazandıran gösterge “Hareketli Ortalama” olsa da yatırımcıların kendi stratejisini belirlemesi gerekir. Kendi yatırım seçenekleri ve tercihlerine göre göstergeleri kullanmalıdır. Hareketli Ortalama göstergesi kazandırıyor diye bir tek o göstergeye yoğunlaşmak oldukça yanlıştır. Her göstergenin verdiği sinyale dikkat edilmelidir.
Piyasa içerisinde en çok kullanılan hareketli ortalama göstergeleri şu şekilde yer alır:
- Basit hareketli ortalama
- Üssel hareketli ortalama
- Üçgensel hareketli ortalama
- Ağırlıklı hareketli ortalama
- DMI (Directional Movement Index) göstergesi
Hareketli ortalamalar kullanılırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bunların başında kullanılacak olan piyasada kuvvetli bir eğilim olmalıdır. Bu tip piyasalarda (Forex Piyasası gibi) daha etkin bir şekilde çalıştığı görülmektedir. Hareketli ortalama kullanılırken yapılması gereken ilk şey fiyat grafiğinin ortalama çizgisi ile ilgili kesişme noktalarının belirlenmesidir. Ardından ortalama göstergenin en az ve en büyük değerine uygun fiyat seviyelerine bakılmalıdır. En az ve en büyük değere bakıldıktan sonra, ortalama göstergeden en büyük uzaklaşma değerleri de tespit edilmelidir. Bu değerler tespit edildikten sonra hareketli ortalama grafiği çizilmeli ve izlenmelidir.
Basit Hareketli Ortalamalar
Basit hareketli ortalama, belirli bir zaman dilimindeki kapanış fiyatlarının bu zaman dilimindeki gün sayısına bölünmesi ile ortaya çıkmaktadır. Yani formül şu şekildedir:
“BHO = Kapanış Fiyatlarının Toplam Değeri / Belirlenen Zaman Aralığı”
Bu hesaplamanın temelinde kapanış fiyatları söz konusudur. Her kapanış fiyatının aynı önem derecesine sahip olduğu düşünülmektedir. Belirlenen zaman aralığı içerisinde fiyatları etkileyen kısa vadeli gelişmeler de ortalamayı etkilemektedir. Bu nedenle belirlenen zaman aralığındaki kapanış fiyatlarının ortalaması alınarak bir tahmin yürütülür. Diğer hareketli ortalamalara göre güvenilir bir sonuç vermesi daha düşük kabul edilmektedir. Üssel ve Ağırlıklı Hareketli Ortalama, Basit Hareketli Ortalama hesabına göre daha güvenilirdir.
Bu gösterge daha çok kısa belirli dönem aralıklarında kullanılmaya uygundur. Örneğin aylık zaman dilimleri yerine haftalık zaman diliminde kullanılması daha doğru sonuç vermektedir. Aylık kullanımlarda yanlış tahminin yürütülmesine neden olabilmektedir.
Üssel Hareketli Ortalamalar
En doğru sonucu veren ortalamalardan biri olarak üssel hareketli ortalamalar, basit ve ağırlıklı hareketli ortalamanın karma kullanımı gibidir. Ağırlıklı ortalama son günleri ön plana çıkartmaktadır fakat basit hareketli ortalama ilk günleri de hesaplamaktadır. İki yöntemin de karması olduğu için en çok kullanılan ortalama bu nedenle üssel hareketli ortalamadır.
Hesaplama yapılırken ortalaması alınacak gün sayısı belirlenerek, üssel faktörün bulunabilmesi için sonuç ikiye bölünmektedir. İkiye bölünme işleminden sonra seçilen gün sayısı için basit hareketli ortalama yapılmaktadır. Seçilen gün sayısına bağlı olarak toplam kapanış değeri, gün sayısına bölünür ve bu şekilde basit hareketli ortalama bulunur. Bu işlemden sonra üssel faktör ile çarpılır ve çıkan sonuç pozitif ise basit hareketli ortalamaya değer eklenir. Negatif ise çıkarma işlemi yapılır. Formül olarak belirtmek gerekir ise:
“ÜHO = (Bugünkü kapanış x 0,09) + (Dünkü Üssel Hareketli Ortalama x Yüzde Oranı)”
şeklinde olacaktır.
Yüzde oranının hesaplanması için de şu formül kullanılmaktadır:
“Yüzde Oranı = 2 / Gün Sayısı + 1”
Üssel hareketli ortalama hesabı yapılırken seçilen gün sayısı 200 ve üzerinde ise uzun vadeli destek – direnç noktaları mükemmele yakın bir tahminle sonuç verecektir. Uzun vadeli tahminler için üssel hareketli ortalama yöntemini kullanmak bu nedenle önemlidir. Özellikle Forex Piyasası içerisinde üssel hareketli ortalama yönteminin kullanılması, en net tahmini sonucu verecektir. Bu yöntem kısa vadeli sonuçlar için de uygundur. Önemli olan doğru zaman aralığının ve yüzde oranının belirlenmesidir.
Üçgensel Hareketli Ortalamalar
Üçgensel hareketli ortalama, Forex Piyasası içerisinde çok nadir kullanılan bir gösterge yöntemidir. Bu ortalama hesaplanırken belli bir zaman aralığına sahip olan periyodun orta kısmına düşen günlere ağırlık verilmektedir. Örneğin, 12 günlük bir periyot söz konusu ise ortaya gelen günler 4, 5, 6 ve 7 olacaktır. Bu günlere göre hesaplama yapılmaktadır. Bu hesaplama daha çok “Welles Wilder” hesaplaması olarak da bilinmektedir. Ortalamayı bulan kişi Welles Wilder’dir. Ortalamadaki en önemli özellik, yeni oluşan fiyatın ağırlığının eski fiyat ağırlığından yüksek olmasıdır.
Wilder, hareketli ortalama yorumlarken en önemli detayın periyot belirlemek olduğunu fark etmiş ve fiyat hareketlerinin kısa periyotlar halinde yorumlanması gerektiğini öne sürmüştür. Kısa periyotlar seçildiği zaman fiyat hareketlerinin sürekli olarak bir sinyal üreteceğini savunmuştur. Bu yöntemin kullanılması için daima kısa vadeli periyotlar söz konusu olmalıdır. Uzun vadeler alınır ise bulunan ortalama, fiyat hareketinin oldukça gerisinde kalacaktır.
Üçgensel hareketli ortalama kullanmak isteyen bir kişinin kullanabileceği zaman periyotları ise aşağıdaki gibidir:
- Vade çok kısa ise 7. ve 14. günlerin periyodu
- Vade kısa ise 14. ve 21. günlerin periyodu
- Vade orta ise 22. ve 50. günlerin periyodu
- Vade ortadan fazla ise 50. ve 100. günlerin periyodu
- Vade fazlasıyla uzun ise 100. ve 200. günlerin periyodu
alınmalıdır.
Ağırlıklı Hareketli Ortalama
Ağırlıklı hareketli ortalama da tıpkı üssel hareketli ortalama gibi en çok kullanılan gösterge yöntemlerinden biri olarak yer almaktadır. Basit hareketli ortalama, eski ve yeni fiyat hareketlerini eşit aralıklarla hesaplamak için kullanılmaktadır ve bu yöntem çoğu zaman hatalı sonuç vermektedir. Dolayısıyla basit hareketli ortalama yönteminin bir geliştirilmiş hali ağırlıklı hareketli ortalamadır. Lise eğitiminde verilen permütasyon ve faktöriyel konularını hatırlayan kişiler bu hesaplamayı oldukça iyi bir şekilde yapacaktır.
Bu hareketli ortalamanın hesaplaması yapılırken her yeni fiyat verisi gün sayısı ile çarpılmaktadır. Gün sayısı “n” şeklinde belirtilmektedir. Bir önceki günlerin fiyat verileri de “n-1”, “n-2”, “n-3” şeklindeki çarpanlara ayrılmaktadır. Ardından çarpanlar toplanır ve bu toplama bölünme işlemi yapılmaktadır. Bu şekilde son dönem içerisinde oluşan fiyat verileri ile ilgili en hassas ortalama alınmaktadır
Formül olarak belirtmek gerekirse:
“ AHO = (3. günün kapanış fiyatı + 2. günün kapanış fiyatı + ilk günün kapanış fiyatı) / 3+2+1”
DMI Göstergesi
DMI göstergesi, Directional Movement Index olarak bilinmektedir. Bu gösterge fiyat hareketlerinin yönünü belirleme konusunda oldukça etkili sonuçlar vermektedir. Gösterge ADZ aracılığı ile bir tek fiyat hareketinin yönünü belirlemez. Bununla birlikte fiyat hareketinin gücünü de gösterir. Dolayısı ile yatırımcı fiyat takibi, trendi takip ederken DMI göstergesi ile kesin sonuca ulaşmaktadır. Yatırımcıların bu göstergeyi trende sahip piyasalarda kullanması önemlidir. Çünkü genel olarak fiyat hareketinin piyasadaki trend hesaplamasına dair tahmini sonucu da net olarak vermektedir.
DMI göstergesi üç bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler sırası ile +DI, -DI ve ADX olarak yer almaktadır. +DI, yukarı yönlü olan baskın gücü ölçmektedir. –DI aşağı yönlü baskın gücü ölçmektedir. ADX ise piyasanın trend yapma eğilimini göstermektedir. Piyasada trend söz konusu ADX giderek yükselir. Ayrıca ADX, yönü değil piyasanın trend yapma özelliğini ölçmektedir.
Bu göstergenin temelinde bulunan mantık, trendin yukarı ya da aşağı yönlü olup olmadığını anlamaktır. Fiyat hareketinin yönünü belirlemek, yatırımcının daha risksiz ve basit bir şekilde kar elde etmesini sağlayacaktır. Bu nedenle fiyat tahmini yapmak yerine yön tahmini yapmak oldukça önemlidir. Ayrıca trendin yukarı yönlü olduğu zamanlar, bugünkü yüksek fiyat ile bir önceki günün yüksek fiyatının da yukarı yönlü olduğunu göstermektedir. Dolayısı ile geçmiş fiyat hareketlerine dair de bilgi sahibi olunmasını kolaylaştırır ve daha net bir şekilde piyasa takibi yapılmasını sağlamaktadır. Bu durum aşağı yönlü trend yapıldığında da tam tersi bir şekilde gerçekleşmektedir. Yani trend aşağı yönlü ise bugünkü ve bir önceki günkü fiyat hareketinde aşağı yönlü bir hareket söz konusu demektir.